Bài 1: Quy luật phân li

Nội dung bài giảng Quy luật phân li sẽ giúp các em nắm được những kiến thức cơ bản như: - Trình bày được thí nghiệm và giải thích được kết quả thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen. - Phát biểu được nội dung quy luật phân li của Menđen. - Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật phân li. 

Chào các em! Hôm nay chúng ta sẽ đến với chuyên đề tiếp theo của chương trình luyện thi tốt nghiệp THPT Quốc gia môn Sinh học. Chuyên đề tiếp theo là chuyên đề 4 gồm các nội dung như sau:

- Quy luật phân li.

- Quy luật phân li độc lập.

- Tương tác gen.

- Liên kết gen.

- Hoán vị gen.

- Di truyền liên kết giới tính.

- Di truyền ngoài nhân.

- Di truyền học người.

Và để học tốt chuyên đề này thì trước khi bước vào từng nội dung cụ thể chúng ta sẽ làm quen với một số khái niệm sau:

* Các khái niệm:

+ Lôcut: 

⇒ Lôcut là vị trí gen trên NST

+ Alen:

Ví dụ: Cho cặp gen A và a: Aa

⇒ Alen là trạng thái khác nhau của cùng 1 gen

+ Kiểu gen:

Ví dụ: Aa, Bb, AaBb

⇒ Kiểu gen là tổ hợp các alen

Kiểu gen dị hợp: Aa

+ Kiểu hình:

Ví dụ: Hoa đỏ, hoa trắng

⇒ Kiểu hình là 1 tính trạng cụ thể của sinh vật

+ Phép lai phân tích:

Là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội và cá thể mang tính trạng lặn.

⇒ Nhằm kiểm tra kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội.

Ví dụ: Đỏ (A) > trắng (a)

P:        Đỏ        x     trắng

    (AA hoặc Aa)        (aa)

. Nếu đời con F_b cho kết quả 100 đỏ ⇒ cây đỏ (P): AA

. Nếu đời con F_b cho kết quả 1 : 1 ⇒ cây đỏ (P): Aa

+ Lai thuận nghịch:

Phép lai trong đó người ta thay đổi vai trò làm bố (♂) và làm mẹ (♀)

Ví dụ: P₁: ♂ Mắt đỏ      x      ♀ mắt trắng

          P₂: ♀ Mắt đỏ      x      ♂ mắt trắng

Bây giờ chúng ta sẽ đi vào nội dung đầu tiên của chuyên đề 4: Quy luật phân li và Quy luật phân li độc lập. Trước khi đi vào 2 quy luật này thì thầy sẽ giới thiệu đôi chút về tác giả cụ thể là ông Menden với 2 quy luật:

Đây là 2 quy luật nằm trong nội dung của 2 bài riêng rẽ nhưng các em cần lưu ý đây là 2 quy luật cơ bản nhất của di truyền học. Các em muốn học tốt chuyên đề này thì phải nắm thật vững hai nội dung này mặc dù đơn giản nhưng nếu nắm không chắc thì khi đến với những nội dung bài sau các em sẽ gặp khó khăn.

Bây giờ mình sẽ đi vào bài học đầu tiên là đi tìm hiểu về quy luật phân li, phân li hay phân li độc lập thầy nhắc lại nó đều là quy luật của tác giả Menden. Menden là ai thì các em có thể đọc thêm tài liệu trong sách giáo khoa.

* Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

-  Đối tượng: Đậu Hà Lan

- Phương pháp:

+ Tạo dòng thuần (cho tự thụ phấn qua nhiều thế hệ)

+ Lai giữa các dòng thuần

+ Phân tích đời con F₁, F₂, F₃ sử dụng thống kế toán học

+ Đưa ra giả thuyết → chứng minh giả thuyết bằng thực nghiệm

1. Thí nghiệm:

Cho đậu Hà Lan thuần chủng hoa đỏ x hoa trắng → F₁: 100% hoa đỏ. Cho F₁ tự thụ phấn → F₂: 3 đỏ : 1 trắng

2. Phân tích thí nghiệm: P thuần chủng, F₁ biểu hiện 1 tính trạng của bố (♂) hoặc mẹ (♀) 

⇒ Tính trạng đó là trội 

Quy ước A: đỏ
              a : trắng

. Nhân tố di truyền: Gen (alen)

. Giao tử thuần khiết

Menden: Mỗi tính trạng do 1 cặp nhân tố di truyền quy định, các nhân tố di truyền tồn tại riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau.

⇒ Sự phân li và tổ hợp của các nhân tố di truyền quy định cặp tính trạng tương phản

3. Quy luật Menden (Phân li) (theo di truyền hiện đại)

Các cặp tính trạng được quy định bởi các alen, các alen phân li đồng đều và tổ hợp (thụ tinh) quy định hình thành tính trạng.

4. Cơ sở tế bào học

5. Sơ đồ lai: