Bài 9: Bài tập chất béo

Bài giảng Bài tập chất béo bao gồm các dạng bài tập xác định công thức phân tử và một số lưu ý khi giải các dạng toán liên quan đến chất béo, phản ứng xà phòng hóa và chất giặt rửa tổng hợp , từ đó các em có thể hình dung và định hướng được cách giải.

Câu 1: Xà phòng hoá hoàn toàn 17,24 gam chất béo cần vừa đủ 0,06 mol NaOH. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được khối lượng xà phòng là

A. 17,80 gam                 B. 18,24 gam                C. 16,68 gam                D. 18,38 gam

Giải:

m_{chất béo}: 17,24 ( g)

Cần 0,06 mol NaOH

chất béo + 3NaOH \(\rightarrow\) muối + C₃H₅(OH)₃

                0,06     \(\rightarrow\)    ?           0,02 

m_{chất béo} + m_NaOH= m_muối + m_glixêrol

\(\Rightarrow\) m_{xà phòng} = 17,24 + 0,06.40 - 0,02.92 = 17, 8 gam

\(\Rightarrow\) Chọn câu A.

Câu 2: Cho 0,1 mol tristearin tác dụng hoàn toàn với dd NaOH dư, đun nóng, thu được m gam glixerol . Giá trị của m là

A. 27,6                          B. 4,6                           C. 14,4                         D. 9,2

Giải:

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅ : 0,1 mol

chất béo + 3NaOH \(\rightarrow\) 3C₁₇H₃₅COONa + C₃H₅(OH)₃

0,1 \(\rightarrow\)        0,3                                            0,1

\(m_{C_{3}H_{5}(OH)_{3}}=0,1.92=9,2 \, (g)\)

\(\Rightarrow\) Chọn câu D.

Câu 3: Cho glixerol phản ứng với hỗn hợp axit béo gồm C₁₇H₃₅COOH và C₁₅H₃₁COOH sẽ thu được tối đa bao nhiêu trieste ?

A. 3                               B. 4                              C. 5                             D. 6

Giải:

\(\Rightarrow\) 6 Trieste 

\(\Rightarrow\) Chọn câu D.

Câu 4: Triolein không tác dụng với chất (hoặc dung dịch) nào sau đây?

A. H₂O (xúc tác H₂SO₄ loãng, đun nóng)          B. Cu(OH)₂ (ở điều kiện thường)

C. Dung dịch NaOH (đun nóng)                        D. H₂ (xúc tác Ni, đun nóng)

Giải: 

(C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅  có 3 liên kết \(\pi\) ( C= C)

(C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅ + 3H₂ \(\rightarrow\)  (C₁₇H₃₃COO)₃C₃H₅

             ( lỏng)                                    ( rắn)

\(\Rightarrow\) Chọn câu B.

Câu 5: Thủy phân 440 gam một chất béo trung tính cần vừa đủ 60 gam NaOH. Đốt cháy 0,5mol chất béo này sinh ra 28,5 mol CO₂. Tính khối lượng H₂ để chuyển hết 440 gam chất béo trên thành chất rắn

A. 0 gam.                       B. 2 gam.                      C. 5 gam.                      D. 10 gam.

Giải:

chất béo + 3NaOH  \(\rightarrow\) M' + C₃H₅(OH)₃

0,5     \({\leftarrow}\) ( 1,5 mol)

\(M_{chatbeo}=\frac{m}{0,5}= \frac{440}{0,5}=880\)

+ CTPT t/q : C_xH_yO₆

C_xH_yO₆  \(\rightarrow\) xCO₂

0,5 mol \(\rightarrow\)  0,5 x ( mol)

\(n_{CO_{2}}=28,5=0,5x\Rightarrow x=57\)

M= 880= 57.12 + y + 6.16  \(\Rightarrow\) y= 100 

 \(\Rightarrow\) CTPT: C₅₇H₁₀₀O₆

+ H₂ chỉ phản ứng liên kết \(\pi\) ( C= C)

\(\Delta = \frac{2.x + 2 - y}{2}= \frac{2.57 + 2 - 100}{2} = 8\) 

C₅₇H₁₀₀O₆ + 5H₂  \(\rightarrow\) C₅₇H₁₁₀O₆

 0,5     \(\rightarrow\)  2,5 mol 

\(m_{H_{2}}=2,5.2=5 \, (g)\)

\(\Rightarrow\) Chọn câu C.

Câu 6: Đốt cháy hoàn toàn 1 mol chất béo, thu được lượng CO₂ và H₂O hơn kém nhau 6 mol. Mặt khác a mol chất béo trên tác dụng tối đa với 600 ml dung dịch Br₂ 1M. Giá trị của a là

A. 0,20.                          B. 0,30.                         C. 0,18.                         D. 0,15.

Giải:

\(C_{x}H_{y}O_{6} \rightarrow xCO_{2} + \frac{y}{2}H_{2}O\)

          1                x               y/2

\(x- \frac{y}{2} = 6 \Rightarrow 2.x- y = 12 \Rightarrow y = 2.x - 12\)

\(\Delta =\frac{2x+2-y}{2}=\frac{2x+2-2x+12}{2}=7\)

Có 3 liên kết \(\pi\) ( COO) và 4 liên kết \(\pi\) ( C=C)

chất béo + 4 Br_{2 \(\rightarrow\)}

      a \(\rightarrow\)      4a

\(m_{Br_{2}}=0,6.1=0,6 \, mol\Rightarrow a=0,15\)

 \(\Rightarrow\) Chọn câu D.

Câu 7: Hỗn hợp X gồm axit panmitic, axit stearic và axit linoleic. Để trung hòa m gam X cần 40 ml dung dịch NaOH 1M. Mặt khác, nếu đốt cháy hoàn toàn m gam X thì thu được 15,232 lít khí CO₂ (đktc) và 11,7 gam H₂O. Số mol của axit linoleic trong m gam hỗn hợp X là

A. 0,015.                         B. 0,010.                      C. 0,020.                        D. 0,005.

Giải:

\(X \overset{+O_{2}}{\rightarrow} CO_{2} + H_{2}O\)

 \(n _{CO_{2}} = \frac{15,232}{22,4}=0,68\, mol\)

\(n _{H_{2}O} = \frac{11,7}{18}=0,65\, mol\)

+ C_nH_2nO₂ : a mol

+ C_mH_2m-4O₂ : b mol

( a + b = 0,04)

C_nH_2nO_{2        \(\rightarrow\)} nCO₂ + nH₂O

      a           \(\rightarrow\)

 C_mH_2m-4O₂  \(\rightarrow\) mCO₂ + ( m - 2) H₂O

      b            \(\rightarrow\)   

\(n _{CO_{2}}-n _{H_{2}O} = 0,03\, mol\)

\(\Rightarrow\) 0,03 = na + mb - na - mb + 2b

\(\Rightarrow\) b= 0,15

\(\Rightarrow\) Chọn câu A.

Câu 8: Thủy phân một triglixerit X bằng dd NaOH, thu được hỗn hợp muối gồm natri oleat, natri stearate (có tỉ lệ mol tương ứng là 1:2) và glixerol. Có bao nhiêu triglixerit X thỏa mãn tính chất trên ?

A. 2                                 B. 1                             C. 3                               D. 4

Giải:   

C₁₇H₃₃COONa : 1

C₁₇H₃₅COONa : 2

\(\Rightarrow\) Chọn câu A.