Phân loại và các bước cơ bản để giải bài tập Hoán vị gen

18/09/2016 17:23

» Học thế nào nếu phương án thi 2017 là thi bài tổng hợp
» Phương pháp giải bài tập hoán vị (P3)
» Phương pháp tìm kiểu gen đời bố mẹ (P) và nhận định các quy luật di truyền của Menden

Hoán vị gen là một trong bốn dạng toán khó, hay xuất hiện trong đề thi THPT Quốc gia, nhưng nó sẽ rất đơn giản nếu các bạn có cách phân loại các bài tập hoán vị gen thành các dạng và nắm phương pháp chung để giải cho từng dạng. Bài viết này sẽ phân loại các dạng bài tập về quy luật hoán vị gen và một số bước cơ bản cần thực hiện khi giải, các bạn tham khảo nhé.

I. Cơ sở khoa học:

- Vì số lượng gen trong tế bào bao giờ củng nhiều hơn số cặp NST tương đồng, nên trên cặp NST tương đồng bao giờ củng có nhiều cặp gen alen phân bố, mỗi cặp gen phân bố trên NST tại một vị trí nhất định gọi là lôcút

- Trong quá trình giảm phân tạo giao tử tại kỳ trước của giảm phân lần thứ nhất có hiện tượng tiếp hợp hai NST kép của cặp tương đồng, nên có thể xảy ra hiện tượng trao đổi đoạn tương ứng giữa hai crômatit không cùng nguồn, gây nên hiện tượng hoán vị gen

- Tần số hoán vị gen (p) thể hiện lực liên kết giữa các gen trên NST, nói chung , các gen trên NST có xu hướng liên kết chặt chẽ nên tần số hoán vị gen không vượt quá 50%.

- Tần số hoán vị gen thể hiện khoảng cách tương đối giữa các gen trên NST: các gen nằm càng xa nhau thì tần số hoán vị gen càng lớn và ngược lại các gen nằm gần nhau thì tần số hoán vị gen càng nhỏ.

- Công thức tính tần số HVG (p)

(p) = (số giao tử HV / tổng số giao tử tạo thành) x 100%

(p) = (số cá thể có kiểu hình do HV/ tổng số cá thể thu được) x 100%

(p) = 2 x % giao tử HV

II. Các dạng bài tập và phương pháp giải các dạng bài tập

Dạng I:

Dữ kiện bài cho:

- Cặp tính trạng trội, lặn hoàn toàn

- Số tế bào trải qua giảm phân tạo giao tử ,và số tế bào xảy ra hoán vị gen

- Các giao tử đều tham gia vào quá trình thụ tinh

Yêu cầu:

- Xác định tỉ lệ kiểu hình ở thế hệ lai

Cách giải chung:

Bước 1:Xác định tần số hoán vị gen

*Cơ sở lý thuyết:

- 1 tế bào sinh giao tử đực qua giảm phân tạo 4 giao tử đực đều tham gia thụ tinh

- Nếu 1 tế bào sinh giao tử xảy ra HVG ở một cặp alen sẽ cho hai loại giao tử :

giao tử liên kết = giao tử HVG=1/2

- Tần số HVG(p) = (số giao tử HV/ tổng số giao tử tạo thành) x 100%

Bước 2:Xác định tỉ lệ KH ở thế hệ lai:

Dựa vào dữ kiện bài biện luận xác định KG của P

Lập sơ đồ lai để xác định tỉ lệ phân tính KH ở thế hệ lai

Dạng II:

Dữ kiện bài cho:

- Cho KH của P.

- Tỉ lệ phân tính kiểu hình ở thế hệ lai.

Yêu cầu:

Biện luận và viết sơ đồ lai

Cách giải chung:

Bước 1.

Biện luận xác định tính trạng trội lặn, và qui luật di truyền chi phối sự di truyền của hai cặp tính trạng

Bước 2.

Xác định tần số hoán vị gen từ đó suy ra KG của P và tần số hoán vị gen

Bước 3:

Lập sơ đồ lai kiểm chứng

Trường hợp HVG xảy ra hai bên bố và mẹ

Dạng III:

Dữ kiện bài cho:

- KH của P và cho biết trước KG của F1 hoặc không cho biết trước KH của P và kiểu gen cuả F1

-Tỉ lệ % 1 loại KH ở thế hệ con lai F2 nhưng không phải là mang cả hai tính trạng lặn (aa,bb), mà thường mang một tính trạng trội và một tính trạng lặn(A-,bb hoặc aa,B-)

Yêu cầu:

-Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F2

Cách giải chung:

Bước 1.

- Biện luận xác định tính trạng trội, lặn và xác định qui luật di truyền chi phối hai cặp tính trạng

(thực hiện tương tự như bước 1 của dạng II)

Bước 2.

Xác định tần số HVG $\rightarrow$ KG của F1 $\rightarrow$ KG của P

Bước 3.

Lập sơ đồ lai kiểm chứng:

1.Trường hợp 1: Đề cho biết KH của P và đã biết trước KG của F1

Ví dụ 1

Khi lai thứ lúa thân cao, hạt gạo trong với thứ lúa thân thấp, hạt đục. F1 thu được toàn cây thân cao, hạt gạo đục. Cho các cây F1 tự thụ với nhau ở F2 thu được 15600 cây bao gồm 4 kiểu hình, trong đó có 3744 cây thân cao, hạt trong.( Biết rằng mỗi tính trạng do một gen tác động riêng rẽ qui định)

Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F2

2.Trường hợp 2: Đề chưa cho biết KH của P và chưa biết được KG của F1

Ví dụ 2:

Đem giao phối giữa bố mẹ đều thuần chủng khác nhau về hai cặp gen tương phản thu được F1 đồng loạt cây cao, chín sớm. F2 có 4 kiểu hình trong đó kiểu hình cây cao, chín muộn chiếm 12,75%

Biện luận và viết sơ đồ lai từ P đến F2

Các bạn hãy xác định dạng và giải thử 2 ví dụ trên nhé, mọi thắc mắc liên hệ facebook: https://www.facebook.com/ModSinh

Chúc các bạn học tốt!

Mod Sinh học (Tổng hợp)

Phân loại và các bước cơ bản để giải bài tập Hoán vị gen

TIN LIÊN QUAN

TIN XEM NHIỀU