Phương pháp tìm kiểu gen đời bố mẹ (P) và nhận định các quy luật di truyền của Menden

05/09/2016 04:14

» "Vũ khí lợi hại" giải quyết các bài tập về xác suất trong Sinh học !!!
» THPT quốc gia 2017: Dự kiến chỉ còn 5 bài thi
» Điều hòa hoạt động của gen

Quy luật phân li và quy luật phân li độc lập là hai quy luật cơ bản trong Di truyền học của G.J. Menden nói về phép lai một hay nhiều cặp tính trạng do các gen khác nhau quy định nằm trên các cặp NST khác nhau. Dạng bài tập xác định kiểu gen của đời bố mẹ (P) là một trong các dạng bài tập hay xuất hiện trong các đề thi,. Bài viết này sẽ sơ lược về phương pháp tìm kiểu gen P và nhận diện quy luật của Menden để các bạn cùng tham khảo.

I. TÌM KIỂU GEN CỦA BỐ MẸ (P)
   1. Dựa vào kiểu gen riêng của từng loại tính trạng:
Xét riêng kết quả đời con lai F1 của từng loại tính trạng
   a. F1 đồng tính:
   + Nếu P có kiểu hình khác nhau thì F1 nghiệm đúng định luật đồng tính của Menden $\rightarrow$ tính trạng biểu hiện ở F1 là tính trạng trội và thế hệ P đều thuần chủng: AA x aa.
   + Nếu P cùng kiểu hình và F1 mang tính trạng trội thi một trong hai P có kiểu gen đồng hợp trội AA, P còn lại có thể là AA hoặc Aa.
   + Nếu P không rõ kiểu hình và F1 mang tính trạng trội, thì một trong hai P là đồng hợp trội AA, P còn lại tùy ý: AA, Aa, aa.

b. F1 phân tính nếu có tỷ lệ:
- F1 phân tính tỷ lệ 3:1
F1 nghiệm đúng định luật phân tính của Menden $\rightarrow$ tính trạng 3/4 là tính trạng trội, 1/4 là tính trạng lặn và P đều dị hợp: Aa x Aa.
Chú ý: Trong trường hợp trội không hoàn toàn, tỷ lệ kiểu gen F1 là 1:2:1, trong trường hợp có gen gây chết ở trạng thái đồng hợp sẽ là 2 : 1.
- F1 phân tính theo tỷ lệ 1:1
F1 là kết quả đặc trưng của phép lai phân tích thể dị hợp $\rightarrow$ một bên P có kiểu gen dị hợp là Aa, bên còn lại là aa.
- F1 phân tính không rõ tỷ lệ
Dựa vào cá thể mang tính trạng lặn ở F1 là aa $\rightarrow$ P đều chứa gen lặn a, phối hợp với kiểu hình của P suy ra được kiểu gen của P.

2. Kiểu gen chung của nhiều loại tính trạng:
   a. Trong phép lai không phải là phép lai phân tích
Kết hợp kết quả về kiểu gen riêng của từng laoji tính trạng với nhau:
Ví dụ: Ở Cà chua A; quả đỏ; a :quả vàng
   B: quả tròn; b: quả bầu dục.
Cho lai 2 cây cà chua chưa rõ kiểu gen và kiểu hình với nhau thu được F1 gồm 3 cây đỏ, tròn : 3 đỏ, bầu dục : 1 vàng, tròn: 1 vàng, bầu dục. Các cặp gen nằm trên các cặp NST khác nhau. Tìm kiểu gen cây thuộc thế hệ P.
Giải: Xét riêng từng cặp tính trạng:
F1 gồm (3 +3) đỏ : (1 + 1) vàng = 3 đỏ : 1 vàng (theo đinh luật đồng tính) $\rightarrow$ P: Aa x Aa
F1 gồm (3 +1 )tròn : (3 +1 ) bầu dục = 1 tròn: 1 bầu dục (lai phân tích dị hợp) $\rightarrow$ P: Bb x bb
   Xét chung: kết hợp kết quả về kiểu gen riêng của mỗi laoji tính trạng ở trên, suy ra kiểu gen P: AaBb x Aabb

b. Trong phép lai phân tích:
Không xét riêng rẽ từng loại tính trạng mà phải dựa vào kết quả của phép lai để xác định tỷ lệ và thành phần gen của mỗi loại giao tử sinh ra $\rightarrow$ Kiểu gen của cá thể đó.

II. CÁCH NHẬN ĐỊNH QUY LUẬT DI TRUYỀN
1. Căn cứ vào phép lai không phải là phép lai phân tích:
- Tìm tỷ lệ phân tính về kiểu hình ở thế hệ con đối với mỗi loại tính trạng.
- Nhân tỷ lệ kiểu hình riêng rẽ của loại tính trạng này với tỷ lệ kiểu hình riêng rẽ của loại tính trạng kia. Nếu thấy kết quả tính được phù hợp với kết quả của phép lai $\rightarrow$ 2 cặp gen quy định 2 loại tính trạng đó nằm trên 2 cặp NST khác nhau, di truyền theo quy luật phân li độc lập của Menden (trừ tỷ lệ 1 : 1 nhân với nhau).
Ví dụ: Cho lai 2 thứ cà chua: quả đỏ thân cao với quả đỏ thân thấp thu được 37,5% quả đỏ, thân cao : 37,5% quả đỏ, thân thấp : 12,5% quả vàng, thân cao : 12,5% quả vàng, thân thấp. Biết rằng mỗi tính trạng quy định một gen.
Giải:
+ Xét riêng từng tính trạng ở thế hệ con
(37,5% + 37,5%) đỏ : (12,5% + 12,5%) vàng = 3 đỏ : 1 vàng.
(37,5% + 37,5%) cao : (12,5% + 12,5%) thấp = 3 cao : 1 thấp
+ Nhân hai tỷ lệ với nhau: (3 đỏ : 1 vàng).(1 cao : 1 thấp) = 3 đỏ cao : 3 đỏ thấp : 1 vàng cao: 1 vàng thấp. Phù hợp với phép lai trong đề bài. Vậy 2 cặp gen quy định 2 cặp tính trạng nằm trên 2 cặp NST khác nhau.

2. Căn cứ vào phép lai phân tích:
- Không xét riêng rẽ từng loại tính trạng mà dưa vào kết quả phép lai để xác đinh tỷ lệ và loại giao tử sinh ra của các cá thể. cần tìm.
- Nếu kết quả lai chứng tỏ cá thể dị hợp kép cho ra 4 loại giao tử tỷ kệ bằng nhau $\rightarrow$ 2 cặp gen đó nằm trên 2 cặp NST khác nhau.

Chú ý: cách nhận định quy luật phân ly độc lập cũng là một trong những phương pháp xác định các gen quy đinh các tính trạng khác nhau cùng nằm trên 1 NST (liên kết gen hoặc hoán vị gen) hay các NST khác nhau.

Chúc các bạn hoc tốt!

Mod Sinh học

Phương pháp tìm kiểu gen đời bố mẹ (P) và nhận định các quy luật di truyền của Menden

TIN LIÊN QUAN

TIN XEM NHIỀU